از زمانی که فولاد به روش کاهش کربن آهن مورد استفاده قرار گرفته، یعنی حدود 1800 سال قبل از میلاد مسیح و با پشت سرگذاشتن عصرهای امپراتوری روم، اسپارت‌ها و چین تاکنون به عنوان محصولی کلیدی و پرکاربرد مورد استفاده قرار گرفته است. البته متناسب با گذشت زمان، فولاد نقش‌های متفاوتی در جوامع ایفاء کرده که همگی در مسیر تحول و رشد فرهنگ و اقتصاد بوده و حتی در بسیاری از موارد یکی از فاکتورهای برتری به حساب آمده است.
به گزارش روابط عمومی شرکت نورد زرین گالوانیزه کاشان؛ بررسی روند تولید فولاد به ما می‌گوید که تولید این فلز در ابتدا بسیار دشوار و پرهزینه بوده تا اینکه مهندس انگلیسی به نام Henry Bessemer با افزودن اکسیژن به آهن مذاب، کربن آنرا به حداقل رساند که امروزه این فرآیند همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مرحله بود که تولید فولاد بیش از گذشته در دسترس قرار گرفت و در واقع با پیشرفت تکنولوژی، فولاد وارد عرصه نوینی شد، به نحوی که امروز در بازار شاهد تجارت انواع فولاد اعم از مقاطع و ورق‌های فولادی در سطح جهانی هستیم. در این مقاله تصمیم داریم، توضیحاتی در خصوص روش تولید ورق گالوانیزه با ضخامت بسیار کم، توضیحاتی را ارائه کنیم. نکته قابل توجه اینکه در ایران تولید ورق گالوانیزه از ضخامت 2 میل تا 12 صدم میل، تنها توسط کارخانه‌های معدودی به روش نورد سرد صورت می‌گیرد.
نورد سرد
در بخش تولید، حتما با اصطلاح نورد سرد برخورد داشته‌اید. نورد (Rolling) در واقع به شکل دهی و کاهش ضخامت محصولات فولادی اشاره دارد که معمولا به دو شکل گرم و سرد انجام می‌شود. در میان کشورهای پیشرفته و صنعتی، تولید انواع مقاطع فولادی به عنوان صنعت مادر شناخته می‌شود که با توجه به محدودیت در مصرف آب و انرژی، اکثر آنها ترجیح می‌دهند در بخش نورد سرد (Cold Rolling) فعالیت داشته باشند تا در کنار دقت، استحکام و ظرافت به محیط‌زیست نیز هیچ آسیبی وارد نشود. باید تاکید کنیم که برای تولید در این روش به حرارت و گرما هیچ نیازی نیست و با حداقل مصرف انرژی می‌توان به ضخامت مورد نظر ورق فولادی دست یافت که البته همانطور که پیشتر اشاره کردیم این روش تولید، بسیار مورد توجه دوستداران طبیعت است.
اجازه دهید با توجه به اهمیت موضوع کمی دقیق‌تر فرآیند نورد سرد را مورد بررسی قرار دهیم. به عقیده مهندسان و طراحان صنعت فولاد در روش نورد سرد ورق‌های مورد نظر از میان غلتک‌های پرقدرت و فشرده عبود داده می‌شوند تا تحت فشار لازم، فشرده و نازک‌تر شوند که در نهایت بعد از خنکی با دمای محیط، محصولی با ساختاری متراکم، صاف همراه با خواص مکانیکی بالا خواهیم داشت که معمولا در صنایعی مانند لوازم خانگی، خودروسازی و تجهیزات صنعتی به وفور مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تجهیزات Cold Rolling
در فرآیند نورد سرد دقت و ظرافت بالایی بکار گرفته می‌شود و دقیقا به همین دلیل محصول نهایی از کیفیت و انعطاف بالایی برخوردار می‌شود. در چنین روشی مهندسان یکسری غلتک‌هایی را طراحی می‌کنند که در پیکربندی خاصی قرار داده می‌شوند تا ورق فولادی هنگام عبور از میان آنها، تحت فشار لازم قرار گیرد. دستگاه تسطیح هم با اعمال فشار و کشش به ورق، تمامی موج‌های آن را از بین برده و محصولی با طول عمر بالا و باکیفیت را ایجاد می‌کند.
مراحل نورد سرد
آماده سازی: در این مرحله به منظور تسهیل عملیات نورد، سطح فلز با استفاده از روان‌کنندها کاملا تمیز می‌شود.
مواد اولیه: ورق‌های فولادی یا کلاف به میان غلتک‌ها هدایت می‌شوند.
نورد اولیه (Primary Rolling) با اعمال فشار غلتک‌ها ضخامت ورق کمتر می‌شود.
نورد ثانویه: موجب شکل دهی و ضخامت مورد نظر می‌شود.
پرداخت سطحی: شامل تمیز شویی یا آبکاری است.
کنترل کیفیت: بعد از سرد شدن تحت بررسی قرار می‌گیرد.
بسته‌بندی: بسته‌بندی و برای انبار مهیا می‌شود.
انواع نورد سرد
دو غلتکی (TWO – High Rolling Mill) دو غلتک روی یکدیگر با فاصله از هم، با چرخش در جهات مخالف
سه غلتکی (Three – High Rolling Mill) غلتک‌ها در یک محور عمودی واحد
چهار غلتکی (Four – High Rolling Mill) دو غلتک پشتیبان و دو غلتک درگیر
فرآیند نورد خوشه‌ای (Cluster Mill)
در بخش نورد چهار غلتکی دستگاهی به نام خوشه‌ای وجود دارد که از چندین غلتک تشکیل شده که هر یک از آنها باعث کاهش ضخامت ورق می‌شود (شامل 2 غلتک درگیر و بقیه پشتیبان هستند) که البته به دلیل تعداد بالای غلتک‌ها این کار با دقت بالایی صورت می‌گیرد، بر همین اساس معمولا برای تولید محصولات پیچیده و تغییر ضخامت بالا کاربرد دارد.
فرآیند نورد چندگانه (Multi – High Roll Mill):
دستگاه نورد چندگانه، معمولا از چندین غلتک در یک پیکربندی و پشت سر یکدیگر (دو غلتک درگیر با قطر کم، ردیفی از غلتک‌های میانی و در نهایت ردیفی از غلتک‌های بزرگ پشتیان) قرار می‌گیرند، به نحوی که ورق فولادی بعد از عبور از هر غلتک یا غرفه دچار کاهش ضخامت می‌شود. این دستگاه‌ها همواره برای تولید در حجم زیاد کارایی دارند و در کشورهای صنعتی و پیشرفته بسیار مورد استقبال قرار گرفته‌اند.
فرآیند همه جانبه (Universal Rolling Mill)
در این روش دو غلتک افقی و دو غلتک عمودی با یکدیگر کار می‌کنند.
مزایای نورد سرد
دقت ابعادی و پرداخت سطح
خواص بالای مکانیکی
ثبات زیاد محصول نهایی
در پایان
کارخانه‌های تولیدی ورق گالوانیزه با ضخامت بسیار کم، همواره برای صنایع خودروسازی، لوازم خانگی و هوا فضا مزیتی بزرگ و قابل توجه به شمار می‌روند، چرا که این تولیدکنندگان قادرند محصولاتی نازک، مقاوم و با کیفیتی بالا را در اختیار مصرف‌کنندگان قرار دهند. کارخانه نورد زرین گالوانیزه کاشان به دلیل استفاده از روش نورد سرد همواره به غیر از صاحبان صنایع، مورد توجه اکثر دوستداران محیط‌زیست به دلیل مصرف حداقلی انرژی و عدم نیاز به آب بوده است. نکته پایانی اینکه روش نورد سرد، تحولی عظیم در صنعت فولاد ایجاد کرده و امروز به عنوان فرآیندی نوین برای دستیابی به ابعادی دقیق، مورد استفاده قرار می‌گیرد.